Ад Мінска да Вільні. Гісторыя Беларусі ў журналісцкіх нататках

Пра кнігу: Кніга Віктара Корбута ўяўляе сабой зборнік эсэ на розныя тэмы беларускай гісторыі, культурнай спадчыны, яе месца ў сучасным грамадстве. У адрозненне ад іншых папулярных кніг па гісторыі Беларусі, праца вылучаецца тым, што яе змест цалкам грунтуецца на навуковых фактах, а міфы крытычна аналізуюцца. Гэты важкі том — своеасаблівы мост праз вякі да разумення колішніх падзей, якія прадвызначылі наш сённяшні дзень.
Выданне багата ілюстравана фотаздымкамі і малюнкамі, якія з'яўляюцца дадатковым пацвярджэннем унікальнасці нашай гісторыі. Аўтарскі стыль Віктара Корбута дазваляе нават складаныя навуковыя праблемы выкладаць даступна для чытача.

Змест:

1-ы раздзел “Маці родная, маці-краіна” (назва ўзята з верша Максіма Багдановіча “Пагоня”) прысвечаны разгляду этнагенезу беларусаў, паходжанню назвы “Белая Русь”, ролі беларусаў у Вялікім Княстве Літоўскім, праблемам фарміравання сучаснай беларускай нацыі, выбару назвы народа (беларусы, ліцвіны або крывічы), стварэння беларускай дзяржавы ў 1918-1919 гадах, высвятляецца гісторыя нацыянальных і дзяржаўных сімвалаў.

2-і раздзел “Сваю Айчыну ўбач і зразумей” (назва ўзята з верша Любы Тарасюк "Імя Айчыны”) асвятляе праблемы захавання гісторыка-культурнай спадчыны Полацка, Гродна, Нясвіжа, Ружан, Мсціслава, Оршы, Ваўкавыска, Супраслі, разглядаецца пытанне пошуку геаграфічных цэнтраў Беларусі і Еўропы, пунктаў Дугі Струвэ на тэрыторыі нашай краіны. Публікуюцца невядомыя дакументы пра лёс Белавежскай пушчы ў 1939-1940 гадах. Расказваецца пра рэшткі паганскіх звычаяў, якія захаваліся да нашых дзён, сучасныя фальклорныя абрады, старажытныя музычныя інструменты дуду і гуслі, першыя беларускія Біблію і буквар, паходжанне слуцкіх паясоў, гісторыю першага ордэна краіны - Працоўнага Чырвонага Сцяга БССР, першай энцыклапедыі, якая рыхтавалася да друку ў 1936 г.

У 3-м раздзеле “Уклад дзядоў ніхто не перайначыць” (назва ўзята з верша Дануты Бічэль-Загнетавай “Замест запавету”) выкладзены малавядомыя факты з жыццяпісаў Соф’і Гальшанскай, Барбары Радзівіл, Сымона Буднага, аўтараў першага Статута ВКЛ. Расказваецца пра дзейнасць ураджэнцаў Беларусі ў Санкт-Пецярбургу, Парыжы. Выкладзеныя невядомыя падрабязнасці пра лёсы Ільі Рэпіна і яго дачкі Тацьяны ў Здраўнёве пад Віцебскам, Веры Харужай, Лукаша Бэндэ, Клаўдыюша Дуж-Душэўскага, удзельніка бітвы пад Монтэ-Касіна Якуба Конана.

4-ы раздзел “Мой Мінск дарагі — беларусаў сталіца” (назва ўзята з верша Пімена Панчанкі “ Пад’язджаючы да Мiнска...”) прысвечаны гісторыі Мінска ад заснавання горада да нашых дзён. Некаторыя матэрыялы з гэтага раздзела публікаваліся ў кнізе В. Корбута “Минск. Лучший вид на этот город” (Мінск, 2013), аднак істотная частка - новыя матэрыялы. Разглядаюцца пытанні паходжання назвы Мінска (Менеск, Менск), узнікнення горада, гісторыя абраза Маці Божай Менскай, захаваных і знішчаных цэркваў, касцёлаў, манастыроў і кляштараў. Падрабязна асветлена гісторыя Траецкага прадмесця, ратушы, г. зв. Пішчалаўскага турэмнага замка, Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя
Янкі Купалы, гасцініцы “Еўропа”, сядзібы ў Лошыцы, Кальварыйскіх, Старажоўскіх, Залатагорскіх, Вайсковых могілак, помніка на плошчы Перамогі. Публікуюцца нататкі падарожнікаў XVII-XX стагоддзяў. Расказваецца пра сувязі з Мінскам Станіслава Манюшкі, Валентага Ваньковіча, Караля Яна Аляксандра Чапскага, Саламона Міхоэлса,
пра візіты ў горад Нікалая ІІ і Юзафа Пілсудскага. Паказана роля архітэктараў Герасіма Якушкі і Іосіфа Лангбарда ў стварэнні даваеннага аблічча Менска. Раскрываюцца невядомыя эпізоды жыцця ў горадзе ў час нямецкай акупацыі 1941-1944 гадоў.

5-ы раздзел “Вулкі Вільні зіяюць і гулка грымяць” (назва ўзята з аднайменнага верша Максіма Багдановіча) — гэта гісторыя Вільні, пададзеная праз прызму дзейнасці ў сталіцы Літвы ўраджэнцаў Беларусі з XIV стагоддзя да нашых дзён. Вялікая ўвага нададзена беларуска-літоўскім, беларуска-польскім культурным сувязям у горадзе. Расказана пра ўзнікненне Вільні і паходжанне яе назвы. Падрабязна апісана найстаражытнейшая частка горада — замкі, кафедральны касцёл, касцёл Святога Мікалая, праваслаўныя храмы, палацы Радзівілаў ды іншых арыстакратаў, Вострая брама, універсітэт. Выкладаюцца жыццяпісы і канкрэтызуюцца адрасы беларусаў у Вільні: Францыска Скарыны, Пятра Мсціслаўца, Францішка Багушэвіча, Вінцэнтага Дуніна-Марцінкевіча, Вінцэнтага Канстантага Каліноўскага, Якуба Коласа, Янкі Купалы, Максіма Багдановіча, Вацлава Ластоўскага, Цёткі, Адама Станкевіча, Браніслава Тарашкевіча, Пятра Сергіевіча, Яна Шутовіча, Лявона Мурашкі, Адама Мальдзіса, Уладзіміра Караткевіча, Генадзя Кісялёва, ураджэнцаў Беларусі — дзеячаў польскай культуры: Адама Міцкевіча, Фердынанда Рушчыца, Станіслава Манюшкі, звязаных лёсам з Беларуссю Міхала Клеофаса Агінскага, літоўскага выдаўца Марціна Кухты, уласніцы Літоўскай кнігарні Марыі Пясяцкайце-Шлапялене, паэткі Аны Міцюце. Падрабязна раскрыта дзейнасць беларускіх нацыянальных арганізацый у Вільні на пачатку ХХ стагоддзя: газет “Наша ніва”, “Гоман”, Беларускага музыкальна-драматычнага кружка, беларускіх гімназіі і музея. Змешчаны даведнік пахаванняў вядомых беларусаў, а таксама звязаных з беларускай культураў палякаў і літоўцаў на віленскіх могілках.