Чытанка
Пра кнігу: Творы "Чытанкі" прыдатныя для чытання, распавядання, завучвання на памяць пры засваенні ведаў, выпрацоўцы навыкаў і ўменняў, знаёмстве з краінай і малой радзімай, прыродаю, прафесіямі, адзеннем, асабістай гігіенай і г. д. Ёсць творы, якія дапамогуць наладзіць святы і гульні. Выхавальнікі ці бацькі самі абяруць тэксты, даступныя дзецям з розным узроўнем ведання беларускай мовы.
Ад укладальнікаў:
Гэтая "Чытанка для дзіцячага садка" мае сваю гісторыю.
У 1989 годзе ўпершыню ў гісторыі айчыннай педагогікі выйшла "Праграма выхавання і навучання ў дзіцячым садзе (з беларускай мовай выхавання і навучання)", дзе раздзелы "Мастацкая літаратура", "Развіццё мовы", "Азнаямленне з наваколлем", "Музычнае выхаванне" ды іншыя суправаджаліся спісам рэкамендаваных літаратурных і фальклорных твораў па-беларуску. Спіс быў складзены, а праграма адрэдагаваная ўкладальнікамі гэтае "Чытанкі". Такі падыход адпавядаў псіхалінгвістычным асаблівасцям светаўспрымання праз мову дзяцей дашкольнага ўзросту і дапамагаў педагогу ў сітуацыі неўраўнаважанага беларуска-рускага двумоўя забяспечыць дзецям цалкам беларускамоўнае асяроддзе.
У 1990 годзе ў выдавецтве "Народная асвета" 70-тысячным накладам выйшла "Чытанка для дзіцячага сада" (Уклад. В. Вячорка, Н. Маскаленка, П. Садоўскі), у якой былі сабраныя ўсе тэксты, рэкамендаваныя "Праграмай..." 1989 г., а таксама шэраг дадатковых пазапраграмных тэкстаў. Адной з найбольш істотных і новых рысаў праграмы 1898 года і адпаведна "Чытанкі" 1990 года было тое, што ўсе без вынятку творы іншых літаратураў падаваліся ў беларускім перакладзе. Гэта была першая цалкам беларускамоўная дашкольная хрэстаматыя.
З таго часу праграмная аснова працы дашкольных установаў краіны змянілася. Дзейная праграма дашкольнай адукацыі "Пралеска" характарызуецца пераходам да больш сучасных агульных методык, дэідэалагізацыяй праграмнага зместу. Аднак у параўнанні з "Праграмай..." 1989 г. у ёй не забяспечваецца адзіны моўны рэжым. Беларускі варыянт праграмы фактычна перакладзены з рускага; для беларускамоўных дзіцячых садкоў ізноў прапануюцца тэксты на абедзвюх мовах, прычым рускіх тэкстаў больш, чым беларускіх, а творы пісьменнікаў іншых народаў рэкамендуецца чытаць толькі ў рускім перакладзе.
Укладальнікі з метадычных і лінгвадыдактычных меркаванняў не пагаджаюцца з такім падыходам і выдаюць абноўленую "Чытанку" на аснове прынцыпаў, сфармуляваных у пачатку 90-х гадоў.
Такім чынам, "Чытанка" 2008 г. фармальна не звязаная з дзейнай цяпер праграмай дашкольнай адукацыі і адпаведна не ёсць метадычным дапаможнікам.
Аднак творы, уключаныя ў "Чытанку", могуць на жаданне бацькоў ці выхавальнікаў выкарыстоўвацца або непасрэдна для чытання, распавядання, завучвання на памяць, або як дапаможны матэрыял пры засваенні ведаў, выпрацоўцы навыкаў і ўменняў, знаёмстве з нашай краінай і малой радзімай дзяцей, прыродаю, прафесіямі, адзеннем, асабістай гігіенай і г. д. Ёсць творы, прыдатныя для ладжання святаў, спартовых і іншых гульняў. Бацькі самі выберуць тэксты з рознымі моўнымі асаблівасцямі, даступныя разуменню дзяцей з розным веданнем беларускай мовы.
Многія творы, уключаныя ў чытанку, знайсці па-за ёй без доступу ў фундаментальныя бібліятэкі цяжка. Шырока падаецца беларускі фальклор. Пры ўключэнні твораў іншых літаратураў, фальклору іншых народаў перавага аддавалася суседнім народам.
Імёны перакладнікаў пададзеныя ў змесце, апроч выпадкаў, калі прозвішчы аўтараў перакладаў, што выйшлі ў 30-50-я гады, не ўдалося высветліць, а таксама выпадкаў, калі творы пераклалі ўкладальнікі.
Апошнімі гадамі памяняўся ўзроставы падзел арганізацыі дзейнасці дашкольных установаў. Але ўкладальнікі "Чытанкі" вырашылі захаваць больш дэталёвы падзел на ўзроставыя катэгорыі ад 3 да 6 гадоў (маленства – да 3-х гадоў, дашкольнае дзяцінства 3-4, 4-5, 5-6 гадоў), які дазволіць бацькам ці выхавальніку лягчэй зарыентавацца ў матэрыяле.
У "Чытанцы" няма штучнага, на нашую думку, падзелу твораў на беларускія, рускія і замежныя. Часткова ў парадку закладзены каляндарны прынцып (ад восені да лета). Як правіла, жанры чаргуюцца. Нават калі пэўны твор прыдатны для розных узроставых групаў, у "Чытанцы" ён падаецца адзін раз.
Асобныя тэксты падаюцца са скаротамі альбо прадстаўленыя ўрыўкамі. Некалькі твораў адаптаваныя ўкладальнікамі.
Шырока ўлічаны досвед і выкарыстаныя здабыткі ўкладання першых – пачатку ХХ ст. – беларускіх зборнікаў для дзяцей наагул, для дашкольнікаў і малодшых школьнікаў: Аляксандры Смоліч, Уладзіславы Луцэвіч, Леанілы Чарняўскай, Якуба Коласа, Язэпа Лёсіка. Укладальнікі з удзячнасцю паклікаюцца на пазнейшыя працы хрэстаматыйнага кшталту Васіля Віткі, Артура Вольскага, Андрэя Каляды, Марыі Шаўлоўскай, Алега Мінкіна, на лінгвадыдактычныя распрацоўкі Наталлі Старжынскай.
-
Фармат выдання
130х200 -
Колькасць старонак
372 -
Год выдання
2008 -
Пераплёт
Цвёрды пераплёт -
Выдавецтва
Медысонт -
Мова выдання
Беларуская -
Вага г.
380
